21 kwietnia 2021 odbyło się I. Seminarium pedagogiczno-metodyczne zatytułowane „O nauczaniu w XXI wieku”. Pomysłodawczynią projektu jest pedagog Akademii Muzycznej im. G. i K. Bacewiczów w Łodzi, klawesynistka dr hab. Ewa Rzetecka- Niewiadomska z Katedry Organów, Muzyki Kościelnej, Klawesynu i Instrumentów Dawnych.
Wydarzenie odbyło się w online. Dzięki tej formule mogło spotkać się w jednym „miejscu” i czasie duże grono słuchaczy, dla których istotna jest tematyka nauczania w XXI wieku, rola nauczyciela i relacja z uczniami. Chociaż tematyka w dużym stopniu dotyczyła klawesynu, pojawiły się również inne wątki traktujące to seminarium w sposób interdyscyplinarny.
Klawesyn zawsze będzie tutaj na pierwszym miejscu – mówi dr hab. Ewa Rzetecka-Niewiadomska. Powstające w obecnych czasach klasy klawesynu, sposoby realizacji programu, istotne aspekty wykonawcze to główne wątki naszych wykładów, które – już zdradzę – będziemy kontynuować w przyszłości. Jednocześnie jednak będziemy prezentować zagadnienia związane z rolą nauczyciela muzyki, jego powołaniem i misją, z problemami otaczającego nas świata, psychologicznym ujęciem sylwetki ucznia w XXI wieku. Dlatego w pierwszej edycji seminarium wśród znakomitych gości mieliśmy pianistkę czy klawesynistkę – pedagoga przedszkolnego.
Pomysł dr hab. Ewy Rzeteckiej-Niewiadomskiej na I Seminarium pedagogiczno-metodyczne „O nauczaniu w XXI wieku” integrujące środowiska pianistów i klawesynistów pojawił się w szczególnym momencie, od kilku lat bowiem klasa klawesynu jest obecna w szkołach muzycznych I stopnia. Koncepcja i tematyka seminarium zwracają uwagę na możliwość współpracy i wzajemnego czerpania z doświadczeń obu tych środowisk – zwraca uwagę mgr Agnieszka Lasko, pianistka, pedagog. Godnym pokreślenia jest fakt, że seminarium koncentrując się na temacie pedagogiki, zauważa i docenia bardzo ważny, początkowy etap nauczania gry na instrumencie. Cieszę się, że mogłam o tym opowiedzieć, gdyż jest to temat, który od wielu lat niezmiennie mnie fascynuje. Swój wykład opierałam na przykładach zaczerpniętych z mojego podręcznika „Fortepian pierwsza klasa” (wyd. Euterpe), w którym proces kształcenia wspomagany jest przez elementy improwizacji. Na początkowym etapie gry na fortepianie improwizacja jest rozumiana jako naturalny dla dziecka sposób poznawania świata, w którym możemy naszym uczniom towarzyszyć – niekiedy prowadząc, a niekiedy podążając za ich pomysłami. Oprócz wspierania rozwoju umiejętności pianistycznych, elementy improwizacji inspirują dziecięcą wyobraźnię, rozwijają kreatywność, angażują w proces twórczy. Tworzenie zaś daje dziecku najpełniejszy z możliwych kontakt z muzyką. Improwizacja angażuje uczniów, a wnosząc element zabawy, pomaga dzieciom w naturalny sposób odkrywać piękno muzycznego świata.
Ten piękny świat w otwierającym seminarium wykładzie pojawił się również w formie filmów animowanych połączonych z muzyką w ostatniej prezentacji, która należała do dr Aleksandy Gajeckiej-Antosiewicz, związanej z Centrum Współczesnej Muzyki Klawesynowej im. Elżbiety Chojnackiej. W wykładzie pt. „O nauczaniu języka muzycznego” przedstawione zostały podstawy retoryki muzycznej oraz „korespondencji sztuk”. W przykładach pojawiły się m.in. grafiki Bogusława Schaeffera, szyfry i kody w kompozycjach Ryszarda Gabrysia, Tomasza Kamieniaka i Adama Wesołowskiego, związki muzyki i słowa w utworach Sergio Ortegi i Zygmunta Krauzego. Zaprezentowane zostały również wspomniane miniatury filmowe Romana Barana z muzyką Aleksandry Gajeckiej-Antosiewicz.
Znaczna część wykładów zaprezentowanych podczas I Seminariumdotyczyła klawesynu. Nie jest to przypadkowe – zauważa dr Paulina Tkaczyk. Ponowny zachwyt tym instrumentem notowany od początku XX wieku jest coraz bardziej widoczny. Klawesyn wykorzystywany jest nie tylko do repertuaru klasycznego w grze solowej, kameralnej i orkiestrowej, ale coraz częściej występuje również w muzyce popularnej.
Paulina Tkaczyk – klawesynistka, flecistka barokowa i pedagog omówiła zagadnienia związane z tworzeniem i realizacją programu klasy klawesynu w II stopniu szkoły muzycznej. W ostatnich latach Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego wprowadziło reformę edukacji w odniesieniu do szkolnictwa artystycznego. Przedstawiony program nauczania przedmiotu klawesyn powstał głównie na podstawie rozporządzeń MKiDN ogłoszonych w latach 2017 – 2019, jest zgodny z obowiązującymi aktami prawnymi i przeznaczony do realizacji podczas sześcioletniego cyklu kształcenia. Zawiera pełny zakres treści nauczania, ogólne i szczegółowe cele kształcenia, materiał nauczania, proponowane sposoby jego realizacji, efekty kształcenia oraz formy oceniania.
Profesor Ewa Piasecka z Akademii Muzycznej w Łodzi opowiedziała ze szczegółami etapy powstawania klas klawesynu w łódzkich szkołach muzycznych I i II stopnia. W sposób szczególny podkreślona została determinacja w dążeniu do celu, ale również otwartość dyrekcji szkół. Takie rozmowy dają nadzieję i chęć działania świeżym absolwentom szkół wyższych. Opracowanie i podsumowanie ponad dwudziestoletniej działalności klasy klawesynu w Zespole Szkół Muzycznych im. Stanisława Moniuszki w Łodzi, pokazało jak ogromny wpływ na młodych ludzi miało wprowadzanie ich w tajniki wykonawstwa muzyki dawnej – wspomina prof. Ewa Piasecka. Wielu z nich kontynuowało naukę gry na klawesynie studiując i rozwijając pasję poznawania muzyki dawnych wieków. Działalność klasy klawesynu miała i ma duży wpływ na życie artystyczne miasta. Ważne stało się to, że klawesyn zagościł w następnej Szkole Muzycznej- w Ogólnokształcącej Szkole Muzycznej im. Henryka Wieniawskiego. Powstała tam klasa klawesynu, przyjmując zarówno dzieci jak i młodzież na klawesyn jako instrument główny, ale też traktując ten instrument jako dodatkowy- dla pianistów.
Podczas wykładu starałam się przekazać moją wielką pasję związaną z tworzeniem klasy klawesynu, kształceniem młodych artystów, a przede wszystkim moje zadowolenie z możliwości kontynuowania działalności klas klawesynu i prowadzenie ich przez moje absolwentki.
Tematy dotyczące dzieci przedstawiły mgr Paulina Wierdak i dr hab. Ewa Rzetecka-Niewiadomska.
Pani Paulina Wierdak jest klawesynistką i pedagogiem wczesnoszkolnym. Z perspektywy osoby pracującej z dziećmi w wieku przedszkolnym dostrzega ogromne potrzeby dzieci w zakresie obcowania z muzyką. To ona jako pierwotna, naturalna forma kontaktu może być mostem do nawiązania relacji z innymi i wyrażania emocji bez użycia słów – mówi Paulina Wierdak. Z punktu widzenia pedagogiki poza wyzwalaniem ekspresji dziecka, sztuka wspomaga jego procesy wychowawcze, a także rozwój poznawczy. Doświadczenia pokazują, że dzieci rozumieją naturalny język muzyczny, a to od nas – pedagogów zależy jakich treści i w jakiej ilości użyjemy, by kształtować młode pokolenie. Niestety nierzadko w sektorze szkolnictwa publicznego muzyka zostaje oddalona na drugi plan. Traktowana jest jako dodatek do życia społecznego młodego człowieka, a nie jako nauka języka estetyki i umiejętność korzystania z jej terapeutycznej roli. Podczas seminarium miałam możliwość wspomnienia właśnie o tych terapeutycznych możliwościach muzyki oraz o efektach pracy z dziećmi mającymi kontakt nie tylko z fundamentalną dla wszechstronnego rozwoju dziecka rytmiką, ale i innymi formami zajęć z wykorzystaniem muzyki jako środka przekazu do osiągnięcia wyznaczonego celu terapeutycznego.
Tematy wykładów wszystkich prelegentek, zróżnicowane, ale zamykające się w pedagogicznej klamrze dawały możliwość otwartego spojrzenia na współczesną pedagogikę. Niezwykle istotne było również ujrzeć klawesyn od nieco innej strony – „oczami” dziecka. Tańczącego przy ekspresyjnej współczesnej muzyce klawesynowej, czy znającego z bajek dźwięki klawesynu.
Jednym z ważniejszych celów seminarium jest właśnie zwrócenie uwagi na role klawesynu w środowisku muzycznym – mówi dr hab. Ewa Reztecka-Niewiadomska. To instrument, który wciąż jeszcze jest za mało popularny. Uświadamianie rodziców i dzieci, tworzenie środowiska muzycznego wokół tego instrumentu jest zadaniem nauczycieli i artystów-muzyków. Przedstawiłam słuchaczom rozpoczęte przeze mnie badania nad relacją dzieci i klawesynu, rozpoznawaniem jego dźwięku, skojarzeń i wyobrażeń. Jeszcze do niedawna klawesyn był zarezerwowany dla studentów, nieśmiało wkroczył do szkół średnich, a teraz możliwość uczenia się pojawiła się w szkołach pierwszego stopnia. Cytując zalecenia F. Couperina dotyczące nauki dzieci w wieku 6-7 lat z łatwością można było wyobrazić sobie dziecko w obecnych czasach i jego pierwsze lekcje przy tym instrumencie. W znaczący sposób starałam się podkreślić znaczenie muzyki w życiu człowieka. Posiadamy już dużą wiedzę w tej dziedzinie, szczególnie wpływ muzyki na rozwój mózgu, inteligencji dziecka, a w przyszłości świadomego, wrażliwego i otwartego na muzyczne doznania człowieka. Chciałabym, aby takie przesłanie towarzyszyło naszemu Seminarium – rozpropagowanie klawesynu, podglądanie i czerpanie z pedagogiki innych instrumentów klawiszowych – jak fortepian czy organy i podkreślanie ogromnej wagi przesłania – umuzykalniania, wzbogacania naszej kultury ze szczególną troską o rozwój młodego człowieka.
Kierownik Katedry Organów, Muzyki Kościelnej, Klawesynu i Instrumentów Dawnych dr hab. Krzysztof Urbaniak, prof. AM tak oto podsumowuje Seminarium.
I Seminarium pedagogiczno-metodyczne “O nauczaniu w XXI wieku” jest w mojej opinii odpowiedzią na dynamiczne przemiany, które zachodzą obecnie w procesie nauczania. Szkolnictwo muzyczne różnych szczebli staje dziś wobec wyzwań, które wynikają nie tylko z sytuacji pandemicznej, ale także z nowych zjawisk pojawiających się w psychice uczniów oraz pedagogów. Bogate treści zaprezentowane przez prelegentów dają wyraźne impulsy do dalszych przemyśleń, ale także pokazują, jak istotne jest stworzenie trwałej platformy wymiany doświadczeń i organizacja podobnych wydarzeń w przyszłości. Wszystkim gościom naszego seminarium, szczególnie zaś sprawującej opiekę merytoryczną i organizacyjną dr. hab. Ewie Rzeteckiej-Niewiadomskiej, pragnę w tym miejscu serdecznie podziękować za zaangażowanie i pogratulować osiągniętego rezultatu.
Rezultat ten zachęcił nas do kontynuacji. Zapraszamy na następne edycje w październiku 2021 i kwietniu 2022.
Dr hab. Ewa Rzetecka – Niewiadomska
0 komentarzy